دکتر معصومه نصیری در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به اهمیت نقش رسانه ها در مقوله فرهنگ سازی مباحث مهم و کلیدی جامعه اظهار داشت: هیچ تردیدی وجود ندارد که امروزه رسانه ابزار ترویج، تربیت، اشاعه، پاسخ‌گویی به شبهات، ایجاد حرکت‌های نهضتی و مواردی از این قبیل است، چه آن که به خصوص در بحث فرهنگ حسینی و پاسخ‌دهی به شبهاتی که در این راستا مطرح می‌شود، نقش کلیدی می تواند ایفا کند.

وی افزود: البته باید به این نکته مهم هم توجه داشت که رسانه اگر خود را صرفاً به ابزار که انتقال‌دهنده‌ی یک محتواست و نه به‌عنوان یک بستر برای ترویج مفاهیم و معناها، محدود سازد، در اینجا تنها به کارکرد ابزاری خود توجه نموده و نه کارکرد معنایی. توضیح بیشتر آن که امروزه مشاهده می‌کنیم افرادی که در حوزه‌ی ترویج شبهات و بعضاً ایجاد اغتشاش فکری و استحاله‌های معنایی تلاش می کنند به ویژه در ابعاد مذهبی و نیز کسانی که در راستای عرفان‌های نوظهور و نوپدید و مسلک‌ها و فرقه‌ها کار می‌کنند، از ظرفیت رسانه‌ای استفاده می نمایند از این رو می بایست مراقب باشیم که این فضا را به‌طور کامل واگذار نکرده باشیم و برای نسل جوانی که دارای ذهن خالی است و بستر پاک و آماده‌ای برای دریافت معانی متعالی دارد، باید برنامه‌ریزی لازم را داشته باشیم.

وی همچنین گفت: بی شک چنانچه ما این اقدام را انجام ندهیم افراد و جریانات دیگری، این کار را انجام خواهند داد و لذا بنده معتقدم که اقدام در این زمینه در حوزه‌ی رسانه، امری ضروری و بایسته به شمار می رود.

معاون باشگاه مدیریت رسانه و توسعه‌ی سواد رسانه‌ای یونسکو – ایران ادامه داد: مقام معظم رهبری در یکی از سخنان و بیانات خویش تأکید می کنند که ما در شرایط کنونی باید به‌جای موضع فعال، موضع موفق داشته باشیم و تأکید ایشان بر این است که در حوزه‌ی دین، در حوزه‌ی مذهب و در حوزه‌ی معانی متعالی موجود در این فرهنگ و در این بسته‌ی معرفتی، ما باید حرکت‌هایمان موفق باشد و نباید لزوماً متعدد باشد.

وی بیان داشت: البته ناظر بر فرمایش ایشان، اگر بر روی محتوای غنی فرهنگی سوار باشد حتماً تعدد و تکرار آن می‌تواند به جریان‌سازی، مواجهه و تلاقی با افکار عمومی اثر بگذارد و می‌تواند موج ایجاد کند، می‌تواند سؤال ایجاد کند و می‌تواند حوزه‌های تفکری را تقویت کند.

نصیری خاطرنشان کرد: به‌هرحال ما می‌دانیم که جریان حرکت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و آن چیزی که در این بستر توسط ایشان رقم خورده تا ابد جریان‌ساز، تاریخ‌ساز، نسل‌ساز، معناساز و همه‌ی مواردی که برای یک جامعه می‌تواند منشأ اثر باشد را در خود دارد و لذا اگر ما نمی‌توانیم از این پتانسیل عظیم تاریخی، نهضتی، شخصیتی و جریانی برای تولید محتوای اثرگذار بر افکار عمومی استفاده کنیم این مساله باید ریشه یابی و آسیب شناسی شود.

وی افزود: گاهی اوقات ما ضعف در خلاقیت، سناریوپردازی و ضعف در استفاده از ابزار برای ایجاد نقاط مبتنی بر فطرت تمام انسان‌ها برای به حرکت درآوردن گسل‌های فرهنگی و گسل‌هایی که گروه‌های مختلف سعی می‌کنند برای استحاله‌های فرهنگی و مذهبی داریم و این ضعف به ما مسلمانان و جامعه‌ی مسلمانان برمی‌گردد.

وی بیان داشت: یک نکته‌ی کلیدی وجود دارد و آن هم این که ما برای امر به معروف و نهی از منکر نباید خود مرتکب منکر شویم. اگر بناست که من نهی از منکر کنم، عمل نهی از منکر من خودش نباید منکر باشد یا ایجاد منکر علیه اسلام کند. این نکته‌ی مهمی است که باید به آن توجه کنیم. در قالب ظرفیت‌های دینی و در قالب توجه به سلوک بزرگان ما امر به معروف و نهی از منکر دارای ویژگی‌هایی است. فرد امر به معروف و نهی از منکر کننده دارای ویژگی‌هایی است؛ حتماً حسن خلق دارد؛ حتماً دارای ادبیات اقناعی است؛ حتماً راه‌های ایجاد تأثیر اجتماعی را باید بداند و می‌داند. بنابراین من نمی‌توانم در قالب امر به معروف واژه را از معنا ساقط کنم. ما امروز با شرایطی مواجه هستیم که افراد با تابلوی عدالت‌خواهی مرتکب رفتارهایی می‌شوند که خودش ضد عدالت است یا با تابلوی حقوق بشر مرتکب رفتارهایی می‌شوند که ضد حقوق بشر است یا با تابلوی صیانت یا آزادی‌خواهی مرتکب رفتارهایی می‌شوند که ضد آزادی است.

نصیری افزود: اولین اتفاق در حوزه‌ی امر به معروف و نهی از منکر این است که چه کسی، چگونه، چرا و در چه موقعیتی و بر روی چه فردی قرار است امر به معروف و نهی از منکر انجام دهد. قاعدتاً امر به معروف و نهی از منکر مانند یک واژه و مختصاتی مانند عدالت‌خواهی در دل خود باید ایجاد اتفاق مبارک در جامعه را رقم بزند؛ اما با ویژگی‌هایی. امام علی(ع) قطعاً نسبت به همه‌ی ما نسبت به این مؤلفه‌ها والاتر و دقیق‌تر می‌توانستند رفتار کنند؛ اما موقعیت زمانی، موقعیت مکانی و این‌که چگونه بگوید، کجا سکوت کند و کجا مقتدرانه ورود کند را مورد توجه قرار می‌دهند. امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نیز به گونه‌ای دیگر رفتار می‌کنند.

وی ابراز داشت: در واقع وقتی به سیره‌ی اهل بیت(ع) نگاه می‌کنیم متوجه تفاوت نوع رفتارهای این بزرگواران می شویم. این تفاوت عمل ها و رفتارها کاملاً مبتنی بر جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و چگونه رفتارکردن برای حفظ دین می‌شود وگرنه همه مانند امام حسین(ع) قیام می‌کردند یا همه مثل حضرت علی(ع) سال‌ها خانه‌نشین می‌شدند و سکوت می‌کردند. این مطلب را برای این عرض کردم که وقتی شما دارید رفتاری را رقم می‌زنید باید حتماً به جامعه و مبتنی بر ادبیات اقناعی، نوع مواجهه با آن و این‌که آیا در این ظرف زمانی و مکانی من دارم ضد دین با عنوان دینی رفتار می‌کنم یا نه؟ آیا تأثیرگذار است؟ ما باید به همه‌ی این موارد توجه کنیم.

مدرس و پژوهشگر سواد رسانه ادامه داد: به نظر بنده، رسانه در این راستا مقصر است؛ رسانه‌ای که کار را رها کرده؛ رسانه‌ای که در راستای امر به معروف و نهی از منکر هیچ اقدامی نکرده؛ رسانه‌ای که می‌توانیم ادعا کنیم که در راستای ترویج منکر اقدام کرده؛ این رسانه نمی‌تواند در بزنگاه بیاید و نقش آمر به معروف و ناهی از منکر را بازی کند، چرا که رسانه باید فرآیندمحور باشد تا جریان‌ساز باشد و بتواند دقیق رفتار کند.

وی همچنین گفت: رسانه‌ای که در یک نقطه‌ای تاریخی می‌خواهد ورود پیدا کند و اثر بگذارد، نمی‌تواند این کار را بکند. رسانه‌ای که در فرآیند و سناریو اقدام می‌کند، متوجه لحظه لحظه‌ی واکنش‌ها، رفتارهای و تولید محتواهای خود هست، این رسانه می‌تواند بگوید من در حوزه‌ی عدالت‌خواهی این بودم؛ در حوزه‌ی امر به معروف و نهی از منکر این بودم؛ من در حوزه‌ی آزادی‌خواهی و آزادی بیان این بودم. اگر رسانه بخواهد در یک نقطه‌ی تاریخی و یک ورود بدون سناریو و خروج بی‌معنا کند قطعاً نمی‌تواند اثرگذار باشد.

نصیری تأکید کرد: همه‌ی آنچه که در این گفتگو مورد توجه قرار گرفت؛ چه در حوزه‌ی سناریو؛ چه در حوزه‌ی تولید محتوا و چه در حوزه‌ی تکرار و تعدد آن، بر آن تأکید شد که با چه ادبیاتی، برای چه مخاطبی، در ظرف چه زمانی و مواردی از این دست مورد توجه قرار بگیرد و رسانه حتماً می‌تواند جریان‌ساز باشد.

وی با اشاره به این که قیام امام حسین(ع) رسانه‌ای به بلندای تاریخ است، افزود: این قیام در دل خود همه‌ی مؤلفه‌ها و ارزش‌ها و عناصر خبری را دارد؛ دربرگیری دارد؛ می‌تواند جریان‌سازی کند؛ می‌تواند قابلیت تسری به افراد غیرمسلمان در تمام نقاط دنیا داشته باشد و یک جریان رسانه‌ای عمیق، دقیق و جدی در دل خود دارد که مبتنی بر نیازهای فطری بشر است؛ مبتنی بر آن چیزی است که روح افراد یا روح متعالی به آن نیاز دارد. اگر ما توانایی آن را نداشتیم به این برمی‌گردد که ما در خوش‌بینانه‌ترین حالت دغدغه، خلاقیت و توانمندی پرداختن به یک موضوع متعالی را نداشتیم.

وی گفت: ما تنها کاری که کردیم این بود که قیام امام حسین(ع) را به تشنگی در ظهر عاشورا تقلیل دادیم. تنها کاری که برای مواجهه‌ی افکار عمومی یا زنان یک جامعه برای حوزه‌ی الگوسازی یا ترازسازی برای حضرت زهرا(س) انجام دادیم یک بانوی هجده ساله‌ای است که مورد ظلم قرار گرفته و بین در و دیوار قرار گرفته و به شهادت رسیده است. ما نتوانستیم از ظرفیت جریان‌ساز یک زن تراز اول متعالی دارای اثرات اجتماعی و تربیتی برای افکار عمومی و زنان خودمان الگوسازی کنیم. به‌همین دلیل امروزه شاهد آن هستیم که افراد نامرتبط یا کاملاً غلط این الگوسازی را انجام می‌دهند. به‌نظر می‌رسد که رسانه بهترین جا برای این معناسازی است.

معاون باشگاه مدیریت رسانه و توسعه‌ی سواد رسانه‌ای یونسکو – ایران در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: به‌هرحال ابعاد نهضت امام حسین(ع) در همه‌ی وجوه خود؛ یعنی از ترک حج، از صحرای عرفات، از دعای عرفه، از حرکت به سمت سرزمین کربلا و از لحظه به لحظه‌ی اتفاقاتی که در آن سرزمین افتاده، از تمام رخدادهایی که توسط ساکنین آن ماجرا، حضرت زینب(س)، حضرت عباس(ع)، حضرت علی اصغر(ع)، حر و حتی در سپاه مقابل امام حسین(ع) این‌که یک فرد می‌تواند متدین باشد، می‌تواند نماز شب‌خوان باشد، می‌تواند حافظ و قاری قرآن باشد؛ اما در محل تلاقی و تشخیص حق در طرفی رفتار بکند که آن رفتار کاملاً در تعارض با رویه‌ی زندگی به‌ظاهر اسلامی او هست و نمی‌تواند حق را از باطل تشخیص دهد و می‌تواند حریص دنیا شود به گونه‌ای که حق که در مقابل حق مسلم و حق مطلق بایستد و از شهادت و کشته‌شدن او احساس شعف بکند، همه‌ی این حوادث به‌هرحال به‌نظر می‌رسد که همه‌ی ابعاد و نقطه نقطه‌ی حرکت حضرت اباعبدالله و حتی آن کسانی که مقابل ایشان ایستاده‌اند قابلیت پرداخت رسانه‌ای دارند برای این‌که بتواند بر مخاطب تأثیر بگذارد؛ مخاطبی که امروزه متأثر از فضاهای متنوع و جذاب، تشخیص حق و حرکت صحیح برای او سخت شده است.

وی همچنین گفت: از همه‌ی این‌ها مهمتر آن است که کسانی که تشخیص می‌دهند جرأت ایستادن در کنار سویه‌ی حق ندارند و ترجیح می‌دهند که یا سکوت کنند یا در جهتی که ممکن است جهت حق نباشد، بایستند و این شجاعت تشخیص حق و ایستادن در کنار آن ولو این‌که تعداد معدود و اندک باشد، به‌نظر می‌رسد که امروز دیگر وجود ندارد.

وی یادآور شد: نهضت امام حسین (ع) به ما از ابتدای امر آن چیزی که نشان می‌دهد و می‌توان به آن ضریب بالا داد، این است که موضع صحیح و موضع حق با موضع الهی دارای معنا است. امروز ممکن است کسی که در معرض این گفتگو قرار می‌گیرد، احساس کند موضعی که بنده در آن قرار دارم، موضع حق است. ما نسبت موضع حق را با نسبت آن با مواضع الهی، نسبت آن با خشنودی الهی و نسبت آن با معارف الهی باید بسنجیم و باید در نسبتی که با ایجاد اثراتی که می‌تواند در افکار عمومی ایجاد کند و پالسی را ارسال کند که حق مطلق و رضایت پروردگار را دارد، سنجیده شود. برای ما این نسبت‌ها باید ملاک باشد؛ نه این‌که من شخص هستم؛ من جریان هستم؛ من گروه هستم، دارای اهمیت باشد. امام حسین (ع) دقیقاً این موضوع را تشخیص پیوند حرکت با معارف الهی، رضایت و خشنودی پروردگار و ایجاد جریان سالم اجتماعی و تلاش برای آن و ایستادگی در برابر آن چیزی که انحراف و تحریف است؛ ایستادن در برابر آن چیزی که در برابر کج‌روی‌های جامعه خنثی و ساکت است.

نصیری بیان داشت: ما باید در رابطه با هر فرد در واقعه‌ی عاشورا در قبل و بعد از این رخداد یک ویژگی را که ویژگی بارز هست تعیین، پیدا و از طریق رسانه برای افکار عمومی ضریب بدهیم. مثلاً حرّ چه کی بود و چگونه رستگار شد؟ حضرت زینب(س) چگونه رفتار کرد و پس از واقعه‌ی عاشورا چگونه نهضت را نجات داد و چگونه روایت صحیح را به افکار عمومی ارائه داد؟ چگونه مخاطب‌شناسی کرد؟ حضرت عباس (ع) چگونه بود و چگونه در واقعه‌ی عاشورا فعل و انفعالات داشت و چگونه یاوری بود؟ و تمام اجزا و ارکان این اتفاق مهم تاریخی که به‌قدری جریان‌ساز بوده که تاکنون علیرغم همه‌ی کاستی‌ها، تحریفات، شبهه‌سازی‌ها و تلاش‌های فراوان منبعث از اتاق فکر اندیشکده‌ها برای اعتبارزدایی از قیام عاشورا، ادامه دارد، باید مورد توجه قرار گیرد.

وی در خاتمه افزود: خلاصه کلام آن که این واقعه آن‌قدر پتانسیل و ظرفیت دارد که باوجود همه‌ی این موانع انسان‌سازی می‌کند و تا ابد می‌تواند جریاناتی را رقم بزند. بنابراین توجه به فکت‌ها و اتفاقات درون هر فرد برای ایجاد سناریوها و جریانات رسانه‌ای لازم است.